حوزه جغرافيايي : شهر مزینان و روستای بهمن آباد
شرح مختصر موضوع :
نخل گردانی استعاره از تشیع پیکر 72 تن شهدا کربلا ست ، در صبح عاشورا هیئت نخل گردان مزینان در محل امامزاده سید حسن و سید اسماعیل با غسل روز عاشورا و طهارت جمع می شوند و تماما سیاه پوش هستند لنگهای بعضی از انها درشانه راست بسته شده و انتهای لنگ در کمر مهار شده است و عده دیگر لنگهایشان در شانه چپ به نسبت اینکه در کدام طرف نخل قرار گیرند این تفاوت ایجاد شده است. ابتدا نخل بر روی شاسی چوبی به شکل مکعب مستطیل که حدودا 7 متر طول و 3 متر عرض دارد قرار می گیرد روکش شاسی پارچه سیاه رنگ است ابتدا شاسی مهار می شود سپس نخل روی شاسی مهار می شود وزن تقریبی نخل حدودا 400 کیلو گرم و ارتفاع آن که به شکل محرابی ست حدودا 5 متر است، این نخل با پارچه های سیاه و سبز رنگ با نقش لوزی شکل و نوشته هائی با مضامین کربلا تزئین می شود . ابتدا حاملان نخل که حدودا 50 نفر هستند که 20 نفر بعنوان ذخیره ؛ پشتیبان در نظر گرفته شده اند از این تعداد 15 نفر در سمت راست و 15 نفر در سمت چپ قرار می گیرند و همگی یکصدا با " یا حسین " نخل را از زمین بلند می کنند و بر شانه های خود قرار می دهند و مسافتی حدودا 2500 متر را از امامزاده سید حسن و سید اسماعیل تا محله پایین ده ؛ سر قنات و گذر اصلی شهر مزینان را طی می کند ودر میدان تعزیه واقع در شرق شهر که هندسه مستطیل شکل دارد و اطراف آن سکوهای دایره ای شکل ایجاد کرده اند قرار می گیرد.
جلودار این نخل افرادی هستند که چوبی به طول حدودا 3متر که بر آن 6 زنگوله ی بزرگ ,مانند ناقوس کلیسا که در سبزوار و مزینان به "دورای" معروف است پیشاپیش نخل حمل می کنند و صدای جرس ان به شکلی،شروع نخل گردانی را می رسااند و یا به گونه ای شروع حرکت قافله که به قول حافظ شیرازی " جرس فریاد می دارد بر بندید محملها ".
در بین راه سپاه اشقیا که سر تا پا مسلح هستند و لباسهای قرمز رنگ به تن دارند با زره و کلاه خود سوار بر اسب با کشیدن افسار اسب و شلاق زدن به اسب شیهه اسب را در می آورند و با فریاد ؛ طلب هم آورد می کند از این طریق بلحاظ سمعی بصری جذابیت بیشتری برای عزاداران و بینندگان دارد. و صلحا که سوار بر شتر کجاوه دارهستند و لباسهای سیاه رنگ دارند نقش خود را با نرمی و لطافت اجرا می کنند و به رجز خوانی می پردازند و شبیه خوانی و شبیه سازی به صورت متحرک صورت می گیرد و عزاداران و مردم در قفا و پیشانی و میمنه و میسره نخل حرکت می کنند و همزمان شبیه "شیر "هم استفاده می شود .
حدودا بیست هیئت با علمهای محلات نخل را همراهی می کنند این علمها 4 متر ارتفاع دارد و حدودا 15 تا 20 سانتی متر قطر و وزن آن حدودا 20 کیلومی شود این علمها را یک نفر بر سر دست حمل می کند تفاوت این علمها با دیگر علمهای شهرستان داورزن در بستن بدنه علم با طناب است، به نسبت ارتفاع در چند نقطه روکش علم مهار شده است و اینکه علم سوای روکش سیاه رنگ ، سبز رنگ هم می باشد ؛ در حیاط امامزاده هم علمات بزرگ مزینان را که پیکره های جانوران : مانند مرغ که استعاره از عشق است و اژدها که نشانگر بدی ست و اشکال چکش و اره که استعاره از صاحبان حرف و مشاغل مثلا آهنگران ؛ نجاران و جقه و پر پرندگان بزرگ و غیره را تشکیل می دهد نصب گردیده است این علمات را همزمان با نخل گردانی می چرخانند این علمات که به معنی جمع علمها و بزرگترین علم شهر است توسط یک فرد و به تناوب به گردش در می آید و پایه علم بر روی محلی در کمر علمگردان که از جنس چرم است مهار شده است و گاها با خم شدن علم گردان به سمت عزاداران تعظیم می کنند که نشان خشوع و خضوع است و ممکن است استعاره از ورزشکاران و پهلوانان باشد.
در کنار موارد مذکور هم زمان سنگ زنی و سینه زنی که استعاره از کتکهای صورت گرفته بر یاران حسین بن علی و اسراء ست یا پرتاب سنگ توسط هروله است اجرا می گردد.
طبقی دایره ای شکل که روی آن گوشت گذاشته اند و روی گوشت با پارچه ای سفید رنگ خونین پوشش شده قرار داده اند که استعاره از شهدا است روی این پارچه سفید کبوترهائی که به رنگهای قرمز خونین رنگ , رنگ آمیزی شده اند قرار دارد این کبوترهای خونین بال و پر استعاره از مجروحان و شهدا کربلا است که در شبیه سازی از آن استفاده شده است .
در بین را ه2 طبال با طبل بزرگ بر طبل می کوبند و دو نفر سنج می زنند . "شیر " که استعاره از کسی ست که در بعد ازظهر عاشورا بر پیکره پاک شهدا می آید و تیر ها را از بدن زخمیها بیرون می کشد بر تخت روان در مسیر در حرکت است .
نخل در میدان تعزیه واقع در شرق شهر که میدان دارای هندسه دایره ای شکل است قرار می گیرد دایره را نمادی : از قدرت ؛ زمان و رابطه خالق و مخلوق می دانند و در اینجا بخاطر اینکه مجلس بالا و پایین نداشته باشد و همگی بتوانند مراسم را با تسلط کامل نگاه کنند از این هندسه استفاده شده است .
ابتدا سینه زنی صورت می گیرد و سپس گروههای اشقیا و صلحا به نسبت نقش خود نقش آفرینی می کنند و مردم شمر را لعنت می کنند و گریه و زاری عزاداران بلند می شود و دسته ها و گروها که در حسینیه ها هستند گرداگرد علم سینه زنی زنجیر وار دست چپ در پهلوی راست و حرکت به سمت راست از سه ضربی تا 23 و 24 ضرب که مرحله شور است ادامه دارد .
در روز 11 محرم مراسم آتش زدن خیمه ها صورت می گیرد .
.پس از 48 صفر علمها واچینی می شود و نخل در یخدان دوره قاجاریه که موسوم به محله پایین ده است نگهداری می شود .